İbradı ve çevresi, tarih boyunca çeşitli büyük devletlerin ve otoritelerin etkisi altında kalmıştır. Bölgeye hükmeden dünya imparatorlukları bu topraklardaki üst idari yapıdaki derin dönüşümlere rağmen çok az değişime uğrayan sivil mimari örnekleri, yerleşim ve barınma kültürümüzü ve mimarinin içini dolduran, ona hayat veren toplumsal ve sosyal yapıyı yansıtmaktadır.
Mimarinin oluşum şeklinde hiç şüphe yok ki; iklim, coğrafya, doğal yapı, bölgede bulunan malzeme ve geçmişten gelen kültürün etkisi büyüktür. Genel olarak ayakta olan ahşap-moloz taş birlikteliğinden üretilen bu özel mimari karakterinin, doğa ve malzeme nedeniyle geçmişten bugüne süregeldiği anlaşılmaktadır. Antik mimari ile karakter bakımından benzeşen ayakta kalmış son dönem yapılarının, Anadolu’yu terk eden Rumların yaptığı da bilinmektedir.
Mimari yapıyı; 1861, 1889 ve 1908 yangınları büyük ölçüde etkilemiştir. Bu yangınlarda İbradı’nın tamamına yakını yandığı için mimari yapılar değişikliklere uğrayarak tekrar inşa edilmişlerdir.
Taş-ahşap birlikteliği ve bazı özel teknikler geliştirilerek yapılan bu yapılar kendi içerisinde teknik değişiklikler göstermektedir. Horasan sıva ve bağdadi yöntemi bu teknik özelliklerden bazılardır. Büyüklük olarak mimari konak ve düğmeli ev şeklinde gelişmiştir. Konaklar birer ihtişam abidesidir. Kadı konakları olarak da adlandırılan bu konaklar zamanla 40 odaya kadar büyümüştür. İçinde özel bölümlerin ve özel hamamın olduğu konaklar inşa edilmiştir. Düğmeli evler ise daha mütevazidir. Bir mimari yapı örneği de bağ evleridir. Düğmeli evlere göre daha küçük olan bu evler de yörenin mimari yapısına uygun olarak yapılmış evlerdir.
Evler bahçe içinde her parselin kenarına dayalı olarak yapılır. Bahçeler hatıllı duvarlarla örülür ve içerisi meyve ağaçlarıyla doludur. Düğmeli evlerin zemin katları basık tavanlı, bir bölümü ağır ve hizmet mekanı olarak kullanılmaktadır. Büyük çoğunlukla her evde süslemeli tavanlar vardır.
İbradı, Ormana ve Ürünlü’de tescilli yapılar mevcuttur. İbradı merkezde tescilli; düğmeli ev 29, konak 16, bağ evi 3, cami 2, çeşme 2, hamam 1, su kemeri ve su yolu 1, kıraathane 1, demirci dükkanı 1, belediye binası 1, lojman 1, köprü 1, mezarlık 1 olmak üzere 60 tescilli yapı mevcuttur. Daha önceden tescillenen Ormana’da 49 yapı, Ürünlü köyünde de 29 düğmeli ev tescillidir.
Mimarinin oluşum şeklinde hiç şüphe yok ki; iklim, coğrafya, doğal yapı, bölgede bulunan malzeme ve geçmişten gelen kültürün etkisi büyüktür. Genel olarak ayakta olan ahşap-moloz taş birlikteliğinden üretilen bu özel mimari karakterinin, doğa ve malzeme nedeniyle geçmişten bugüne süregeldiği anlaşılmaktadır. Antik mimari ile karakter bakımından benzeşen ayakta kalmış son dönem yapılarının, Anadolu’yu terk eden Rumların yaptığı da bilinmektedir.
Mimari yapıyı; 1861, 1889 ve 1908 yangınları büyük ölçüde etkilemiştir. Bu yangınlarda İbradı’nın tamamına yakını yandığı için mimari yapılar değişikliklere uğrayarak tekrar inşa edilmişlerdir.
Taş-ahşap birlikteliği ve bazı özel teknikler geliştirilerek yapılan bu yapılar kendi içerisinde teknik değişiklikler göstermektedir. Horasan sıva ve bağdadi yöntemi bu teknik özelliklerden bazılardır. Büyüklük olarak mimari konak ve düğmeli ev şeklinde gelişmiştir. Konaklar birer ihtişam abidesidir. Kadı konakları olarak da adlandırılan bu konaklar zamanla 40 odaya kadar büyümüştür. İçinde özel bölümlerin ve özel hamamın olduğu konaklar inşa edilmiştir. Düğmeli evler ise daha mütevazidir. Bir mimari yapı örneği de bağ evleridir. Düğmeli evlere göre daha küçük olan bu evler de yörenin mimari yapısına uygun olarak yapılmış evlerdir.
Evler bahçe içinde her parselin kenarına dayalı olarak yapılır. Bahçeler hatıllı duvarlarla örülür ve içerisi meyve ağaçlarıyla doludur. Düğmeli evlerin zemin katları basık tavanlı, bir bölümü ağır ve hizmet mekanı olarak kullanılmaktadır. Büyük çoğunlukla her evde süslemeli tavanlar vardır.
İbradı, Ormana ve Ürünlü’de tescilli yapılar mevcuttur. İbradı merkezde tescilli; düğmeli ev 29, konak 16, bağ evi 3, cami 2, çeşme 2, hamam 1, su kemeri ve su yolu 1, kıraathane 1, demirci dükkanı 1, belediye binası 1, lojman 1, köprü 1, mezarlık 1 olmak üzere 60 tescilli yapı mevcuttur. Daha önceden tescillenen Ormana’da 49 yapı, Ürünlü köyünde de 29 düğmeli ev tescillidir.
İLÇEMİZ
BİLGİ BANKASI
2021- İBRADI BELEDİYESİ